Ülkemizdeki serbest bölgeler ve ekonomimize katkıları

Serbest Bölgeler, konuşlandırıldığı ülkenin gümrük sınırları dışında olduğu varsayılan, dış
ticaretin kolaylaştırıldığı ve belirli ticari faaliyetlerin sürdürüldüğü özel bölgeler olarak tanımlanmaktadır. Büyük ticaret yolları üzerinde kurulan ve dış ticaret işlemlerinde bir takım avantajların sağlandığı serbest ticaret bölgeleri günümüzdeki serbest bölgelerin temelini oluşturmuştur.

Serbest Bölgeler, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde çok önemli ekonomik etkilere sahiptir. Gelişmiş ülkeler ucuz işgücü ararken gelişmekte olan ülkeler ise düzenli döviz girişi sağlayarak ekonomik kalkınmayı amaçlamaktadırlar.

Ekonominin canlanması ve kalkınma sürecinin hızlanması için ihracatta devamlılığın sağlanması gerekmektedir. Bundan dolayı 20. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren serbest bölgeler ülkelerin ekonomik kalkınmasında bir dış ticaret politikası olarak uygulanmaktadır. Ülkemizde ilk serbest bölge uygulamaları Osmanlı İmparatorluğu dönemine dayanmaktadır. Cumhuriyet dönemi sonrasında da uygulamalara devam edilmiş ancak asıl dönüşüm 1980’li yıllarda başlamıştır.

Serbest bölgelerin kurulmalarının temel amacı olarak belirttiğimiz ülkelere döviz girişi sağlama, yabancı sermaye yatırımlarına büyük teşvik olanakları sağlayarak bu şekilde yeni teknolojinin girişini hızlandırma, yerli üreticiye uluslararası ticarette rekabet avantajı sağlama, ihracata dönük sanayilerin teşvik edilmesi, ülkeye getirilen gelişmiş üretim tekniklerinin ekonomik standartları yükseltmesinin ülke ekonomisine katkıları olmaktadır. Bu temel amaçlarla birlikte ülkelerin kendilerine özgü bir takım amaçları da olmaktadır. Ülkelerin serbest bölgeleri kurma aşamasında ekonomik olarak serbest bölgeden beklentilerini iyi bir şekilde planlaması, faaliyet konusunu önceden belirlemesi ve buna göre yer tespiti yapması gerekmektedir.

Serbest bölgelerin kurulurken sağlayacağı yararların beklenen sakıncalardan yüksek olması önemli bir unsurdur. Bununla birlikte serbest bölgelerin kurulma aşamasında ülkelerin aldığı bazı önlemler yeterli olmayabilmektedir. Ekonomik canlanmanın gerçekleşerek ekonomik kalkınma sürecini hızlandırması gibi amaçlara hizmet eden serbest bölgelerin iyi planlanmış bile olsa ülke ekonomilerine olumlu ve olumsuz etkileri olabilmektedir.

Serbest bölgelerin katkıları:

- Serbest bölgelerin uluslararası taşımacılık merkezine yakın olmaları durumunda taşımacılık gelirleri artmaktadır.

- Geniş çaplı bir serbest bölge kurulduğu bölgede istihdam yaratarak işsizlik sorununa da çözüm olabilmektedir.

- Serbest bölgelerde ürünlerin kalma süresinin sınırsız olması ve buradaki stoklama maliyetlerinin antrepolara oranla daha ucuz olması ithalat açısından da avantajlı olmaktadır.

- Serbest bölgelerde bürokrasinin az olması ve devletin müdahalesinin minimum düzeyde olması yabancı sermaye girişini kolaylaştırmakta ve yeni teknoloji transferinin önünü açmaktadır.